“Ben bu meslekte kaldıkça gelişeceğim” diyordum yıllarca. Sonra fark ettim ki kalmak, gelişmenin garantisi değilmiş. Çünkü gelişim, sistemin bize sunduklarından değil, bizim neyin eksik olduğunu fark edebildiğimiz yerden başlıyormuş.
Bugün sana öğretmenlerin mesleki gelişimi üzerine konuşmak istiyorum. Sahici, doğrudan, susturulmamış bir yerden. Hazırsan öğretmenlerin mesleki gelişimi üzerine konuşmaya başlayalım.
Mesleki Gelişim Neden Süreklilik Gerektirir?
Öğretmenlik canlı bir meslek. Sınıfa girerken dünle aynı kalamıyorsun. Bir öğrenci değişiyor, bir yönetmelik, bir müfredat, bir veli yaklaşımı… Değişmeyen tek şey, değişim.
İşte bu yüzden öğretmenlerin mesleki gelişimi tek seferlik seminerlerden, zorunlu hizmet içi eğitimlerden ibaret olamaz. Gerçek gelişim; öğretmenin kendisini, yaklaşımını, ihtiyaçlarını fark ederek adım attığı bir süreçtir. Elbette bu süreç bitmez. Çünkü sınıfın kendisi zaten her gün yeniden başlayan bir deneyimdir.
Öğretmenler Mesleki Gelişimlerini Nasıl Sağlayabilir?
Öğretmenlerin mesleki gelişimini nasıl sağlayabileceği sorusu üzerine cevap olarak akla ilk gelen genellikle şu olur: eğitimler, sertifikalar, kongreler. Elbette her biri değerli. Ama şunu dürüstçe söylemek zorundayım: Bunların çoğu sadece göstermelik bir gelişim hissi yaratıyor. Listeye eklenen bir belge, ama değişmeyen bir yaklaşım…
Mesleki gelişim öğretmen için dışarıdan alınan bilgiler kadar içerden gelen farkındalıkla da ilgilidir. Kimi zaman kendi sınıfındaki tıkanıklığı analiz etmek, bir konferansta oturup dinlemekten çok daha öğretici olabilir.
Kişisel mesleki gelişim planı öğretmen için hazır bir şablon değildir. Her öğretmen, kendi ritmini, önceliklerini ve gelişim hedeflerini belirlemelidir. Çünkü herkesin sınıfı, herkesin yükü, herkesin yorgunluğu farklıdır.
Bugün öğretmenlik yaparken hissettiklerin, yalnızca mesleğin doğasıyla ilgili değil. Çoğu zaman taşıdığın yük, değişime alan tanımayan bir yapının da sonucu olabilir. Ama gelişim, bu alan açıldığında başlar. Bu yüzden koçluk desteği ile mesleki gelişim, öğretmenin kendisi için alan yaratmasıdır.
Koçluğun tanımına ve öğretmenler için ne anlama geldiğine ise Öğretmen Koçluğu Nedir? yazımda yer verdim.
Koçluk ile Öğretmenlik Becerileri Nasıl Gelişir?
Bir öğretmenin kendini geliştirebilmesi için önce şu soruya cesaretle yanıt vermesi gerekir: “Ben gerçekten neyi farklı yapmak isterdim ama yapamıyorum?”
İşte bu sorunun içi çok doludur. Belki korkular, belki alışkanlıklar, belki izlenme kaygısı, belki de “hakkımda ne düşünürler” endişesi… Bu nedenle koçluk, öğretmenin önce kendi iç sesini duymasını sağlar.
Koçluk desteği ile mesleki gelişim, öğretmenin hazır reçetelere değil, kendi gözlem ve deneyimine dayalı çözümlere ulaşmasıyla mümkündür. Koç, sana yol göstermez; senin yolunu fark etmen için yanında yürür.
Çoğu zaman öğretmenlik becerilerini geliştiren şey yeni yöntemler değil, eski kalıplardan özgürleşmektir.
Kendi Potansiyelini Keşfetmek: Koçluğun Rolü
Öğretmenliğin içinde çok fazla “yapmam gereken” var. Ama koçluk sürecinde sıkça duyduğum cümle şu oluyor: “Ben aslında yapmak istediklerimi bile unutmuşum.”
Çünkü sistem, seni meşgul eder. Belgeyle, toplantıyla, notla, prosedürle… Düşünmeye, keşfetmeye yer bırakmaz.
Koçluk ise durup kendi içini dinleyebileceğin nadir alanlardan biridir. Orada sana kimse performans notu vermez, kimse seni gözlemlemez. Sadece sen varsın. Orada çoğu öğretmen, kendisinin ne kadar tıkandığını değil, ne kadar derin olduğunu fark eder.
Mesleki gelişime karşı öğretmen tutumları, bu nedenle değişebilir. Gelişim, artık angarya değil, özgürleşme hissi yaratır.
Koçluk Süreci Öğretmenler İçin Nasıl İlerler?
İlk görüşmede genelde “çok da sorunum yok aslında” diyen biri, beşinci görüşmede “meğer ne çok şey bastırmışım” diyebiliyor. Çünkü koçluk, konuşmadıklarını bile konuşturan bir süreçtir.
Öğretmenlerin mesleki gelişimi, ancak bu derinlikte temasla sürdürülebilir hale gelir. Çünkü yüzeyde anlatılan şeyler, çoğu zaman sadece başa çıkma şekilleridir. Asıl mesele, öğretmenin kendine dair kurduğu cümlelerdir.
Peki bu süreçte ne yaparız?
- Önce “ben” nerede duruyorum, buna bakarız.
- Ardından “bu sınıfta nasıl hissediyorum?” sorusunu açarız.
- Sonra hedefler gelir; küçük, somut, gerçekçi.
- Ve adımlar: korkusuz değil ama bilinçli.
Mesleki gelişim kariyer planlama öğretmen için artık sadece yöneticilerin belirlediği bir şey olmaktan çıkar. Öğretmen kendi gelişiminin öznesi olur.
Bu sürecin belki de en güçlü yanı, öğretmenin kimseye “yanlış anlaşılır mıyım” kaygısıyla konuşmak zorunda olmamasıdır. Çünkü bazen gelişmek, önce bazı duvarların önünde durup “Ben neden hep böyle yapıyorum?” sorusunu sormakla başlar. Koçluk da işte o duvarın önünde durmayı cesaretle mümkün kılar.
Unutma, öğretmenlerin mesleki gelişimi yalnızca teknik becerilerin değil, öğretmenin insan olarak büyümesinin bir parçasıdır.
Son Söz: Gelişim Lüks Değil, Hakkındır
Her şeyi doğru yaptığın halde yorgun hissediyorsan, bu senin eksikliğin değil. Daha iyi hissetmenin, daha iyi öğretmenin, daha iyi hissettirmenin yolu; gelişmekten değil, kendine yaklaşmaktan geçer.
Öğretmenlerin mesleki gelişimi, sadece bir seminer konusu değil, bir meslek onuru meselesidir. Bir öğretmenin en çok ihtiyacı olan şey ise sadece biri tarafından duyulmaktır.
Koçluk almanın sana uygun olup olmadığını hâlâ düşünüyorsan, Koçluk Hizmeti Almalı Mıyım? yazımda birkaç soruyla bu süreci netleştirmene yardımcı oluyorum.
